จัดระบบปลูกข้าว (เพิ่มประสิทธิภาพการผลิต)

กรมส่งเสริมการเกษตร เป็นหน่วยงานหนึ่งที่ได้รับมอบหมายจากกระทรวงเกษตรฯ ให้ร่วมบูรณาการกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเร่งขับเคลื่อน โครงการจัดระบบการปลูกข้าว ซึ่งในปี 2555 นี้ ได้ดำเนินการในเขตชลประทาน 11 จังหวัด ได้แก่ จังหวัดกำแพงเพชร นครสวรรค์ พิจิตร พิษณุโลก ชัยนาท พระนครศรีอยุธยา ลพบุรี สระบุรี สิงห์บุรี อ่างทอง และสุพรรณบุรี มีเป้าหมายดำเนินการจัดระบบปลูกข้าว 1.5 ล้านไร่ แบ่งเป็นพื้นที่ปลูกถั่วเขียว 700,000 ไร่ พืชหลังนาชนิดอื่น ๆ อาทิ ข้าวโพดหวาน ข้าวโพดฝักอ่อน 150,000 ไร่ พืชปุ๋ยสด เช่น ถั่วพร้า ถั่วพุ่ม ถั่วมะแฮะ โสนอัฟริกันและปอเทือง จำนวน 150,000 ไร่ และปลูกข้าวพร้อมกันในพื้นที่เดียวกัน 500,000 ไร่

นางพรรณพิมล ชัญญานุวัตร อธิบดีกรมส่งเสริมการเกษตร กล่าวว่า ในส่วนของกรมส่งเสริมการเกษตรมีภารกิจในการฝึกอบรมให้ความรู้กับเกษตรกรเกี่ยวกับโครงการจัดระบบการปลูกข้าว การปลูกพืชหลังนาหรือพืชปุ๋ยสดโดยมีข้าวเป็นพืชหลัก เพื่อให้เกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการฯ สามารถนำไปปฏิบัติได้อย่างถูกต้องเหมาะสม ซึ่งการถ่ายทอดองค์ความรู้การจัดระบบปลูกข้าวแบ่งเป็น 2 ระดับ คือ

• 1) ฝึกอบรมหลักสูตรการปลูกพืชหลังนาและพืชปุ๋ยสดให้กับนักวิชาการส่งเสริมการเกษตรระดับจังหวัดและระดับอำเภอ จำนวน 540 คน ในพื้นที่โครงการ 11 จังหวัด โดยวิทยากรจากกรมวิชาการเกษตร เพื่อให้นักวิชาการส่งเสริมการเกษตรทำหน้าที่เป็นวิทยากรอบรมเกษตรกรเป้าหมายต่อไป ซึ่งได้ดำเนินการฝึกอบรมครบตามเป้าหมายแล้ว เมื่อเดือนมีนาคม 2555 ประการที่ 
• 2)ฝึกอบรมเกษตรกร โดยนักวิชาการส่งเสริมการเกษตรเป็นวิทยากรฝึกอบรมเกษตรกร เป้าหมาย 50,000 ราย ซึ่งหลักสูตรการฝึกอบรม ประกอบด้วย ผลกระทบจากการปลูกข้าวอย่างต่อเนื่อง การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตข้าว ระบบบริหารจัดการน้ำชลประทาน การปลูกพืชหลังนาและปุ๋ยพืชสด อาทิ ถั่วเขียว ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ข้าวโพดหวาน ข้าวโพดฝักอ่อน  ถั่วพร้า ถั่วพุ่ม ถั่วมะแฮะ โสนอัฟริกัน และปอเทือง เป็นต้น

การจัดระบบปลูกข้าว โดยให้ปลูกข้าวไม่เกิน 2 ครั้งต่อปี มีข้อดี คือ 

• สามารถช่วยลดต้นทุนการผลิตให้กับเกษตรกรได้จากการใช้พันธุ์ข้าวที่เหมาะสม ใช้เมล็ดพันธุ์ที่มีคุณภาพในปริมาณพอเหมาะ การใช้สารเคมีกำจัดศัตรูข้าวถูกวิธีตามคำแนะนำ ซึ่งจะทำให้ต้นทุนการผลิตต่อไร่ลดลงตันละ 1,037 บาท 
• ลดความเสี่ยงจากการขาดแคลนน้ำ รวมทั้งการปะปนของข้าววัชพืชหรือข้าวดีดข้าวเด้งที่สะสมจากการทำนาแบบต่อเนื่อง ทำให้ได้ผลผลิตเฉลี่ยต่อไร่เพิ่มขึ้นประมาณ 20% ในสถานการณ์ปกติ 
• กรณีที่เกิดการระบาดของเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล การจัดระบบการปลูกข้าวจะส่งผลให้เกษตรกรได้รับผลตอบแทนสูงกว่าเดิมถึงไร่ละ 892 บาท ลดการปลูกข้าวคุณภาพต่ำที่มีอายุสั้น จะทำให้ได้ผลผลิตเฉลี่ยต่อไร่โดยรวมเพิ่มขึ้น

อีกทั้งยังช่วยให้ระบบนิเวศในพื้นที่นาเขตชลประทานดีขึ้นจากการพักดินหรือการปลูกพืชอื่นหมุนเวียน ทำให้พื้นที่นาได้รับการฟื้นฟู ช่วยปรับปรุงโครงสร้างดินให้มีความอุดมสมบูรณ์ โดยเฉพาะการปลูกพืชตระกูลถั่วหมุนเวียน เป็นการเพิ่มธาตุอาหารในดิน ซึ่งจะช่วยลดการใช้ปุ๋ยเคมีและสารเคมีได้ ลดปริมาณก๊าซมีเทนซึ่งมีผลต่อภาวะโลกร้อน และเป็นการฟื้นฟูแมลงตามธรรมชาติซึ่งจะช่วยควบคุมและลดการระบาดของโรคและแมลงศัตรูข้าวได้ และยังเป็นการเพิ่มปริมาณผลผลิตพืชไร่บางชนิดและทดแทนการนำเข้า เช่น ถั่วเขียว

หากเกษตรกรในเขตชลประทานร่วมมือกันจัดระบบการปลูกข้าว โดยลดจำนวนครั้งของการปลูกข้าวนาปรังลงจาก 2 ปี 5 ครั้ง เหลือปีละไม่เกิน 2 ครั้ง จะส่งผลดีต่อเกษตรกรโดยเฉพาะช่วยตัดวงจรการแพร่ระบาดของเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล ขณะเดียวกันยังช่วยลดต้นทุนการผลิต ทำให้เกษตรกรได้ผลผลิตเพิ่มขึ้นและได้ผลตอบแทนสูงขึ้น....ที่สำคัญยังทำให้ผลผลิตข้าวโดยรวมทั้งประเทศเพิ่มมากขึ้น และมีคุณภาพตรงตามความต้องการของตลาด ซึ่งจะช่วยเพิ่มขีดความสามารถการแข่งขันให้กับสินค้าข้าวไทยในตลาดโลกได้

ที่มา http://www.dailynews.co.th/agriculture/104314